ATM’nin mucidi Anadolu’dan çıktı

BEĞENDİM

“Kaçan fırsatlar” iş dünyasının en ilgi çekici haberleri arasında yer alır. İlk bilgisayarı “bu tutmaz” diye önemsemeyenler, cep telefonunu “kullanan yok” diye reddeden işadamları ve profesyonel yöneticiler, üniversitelerde, MBA programlarında “case study” olarak işleniyor. Tabii olumsuz örnek olarak…
ATM’nin icadı ve ilk kullanılmaya başlaması da bu sınıfa giren hikayelerden biri. Peki tam adı “automatic teller machine” olan Türkçede “otomatik vezne makinesi” olarak adlandırılan ATM’nin mucidinin Gaziantep doğumlu, Ermeni asıllı Luther Simjian olduğunu biliyor muydunuz?..
Simjian, 1939 yılında bir bankanın duvarına monte edilecek makine yapmaya karar verdi. Hayatı icat yapmakla geçen Simjian, bu buluşuyla ilgili 20’ye yakın patent aldı. Sonra da Citibank’ı ikna ederek ilk ATM’nin kullanılmasını sağladı…
PSM’nin ocak sayısında yer alan bu ilginç hikaye, ülkemizin neden teknolojiyi hep ithal etmek zorunda kaldığının küçük ama önemli bir örneğini veriyor.

Citibank “ilgi yok” diye geliştirmedi

28 Ocak 1905’te Gaziantep’te doğan Luther Simjian, zorunlu göç nedeniyle ailesiyle birlikte doğduğu toprakları terk etmek zorunda kaldı. Önce Beyrut, ardından Marsilya’ya geçen Simjian ailesi, 1920 yılında ABD’nin Connecticut kentine yerleştiler. Tıp eğitimi gören Simjian, 1934 yılında New York’a taşındı ve fotoğrafçılık üzerine çalışmalar yapmaya başladı.
İlk büyük ticari buluşu, kendi kendine poz ve odaklama yaparak fotoğraf çekimi yapan bir makineydi. İnsanın tüm açılardan kendisini görmesini sağlayan Reflectone adını verdiği, hareketli aynalardan oluşan bir masa da icat etti.
O yıllarda otomatik para çekme makinesi üzerine yoğunlaşan Simjian, hedefine 1939 yılında ulaştı. Günümüz ATM’lerinde de hala bulunan özelliklere sahip makinesini deneme kullanımı için Citibank’a verdi. Ancak banka 6 ay sonra “talep çok az” diyerek kullanımını durdurdu. Simjian da başka bir bankanın kapısını çalmak yerine farklı buluşlara yöneldi. Uçaklar için uçuş hız göstergesi, otomatik pul ölçüm makinesi, renkli x-ray cihazı, teleprompter, tıp ve fotoğraf bilgisini birleştirerek mikroskop görüntülerini fotoğraflama, sualtı fotoğraf makinesi gibi onlarca buluşa imza atan Simjian, son patentini 1997 yılında, ölmeden önce 92 yaşında, ahşap müzik aletleri için ses geliştirme ve iyileştirme süreci üzerine aldı.

Türkiye’ye Bankamatik olarak girdi

Simjian peşini bıraktıktan sonra farklı ülkelerden mucitler, ATM üzerine çalışmalarını sürdürdü. Yine icatlarıyla ünlü İskoç James Goodfellow’un ATM konusunda patente sahip olduğu biliniyor. 1967 yılında İngiliz John Shepherd-Barron tarafından icat edilen cihaz ise Londra’da Barclays Bank tarafından kullanıldı ve ilk elektronik ATM olarak tarihe geçti. 1968 yılında ABD’den Don Wetzel de bir ATM cihazına imza attı.
Ancak o yıllarda ATM kullanımı yok denecek kadar azdı. Birkaç banka, bir elin parmaklarını geçmeyen ATM’lerle hizmet veriyordu. Bu cihazların hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi 1980’lerde başladı. Türkiye’de ilk ATM’yi ise 1988 yılında İş Bankası “Bankamatik” adıyla kullanmaya başladı. Hatta bu yüzden günümüzde pek çok insan bütün ATM’leri ‘Bankamatik’ olarak telaffuz ediyor. İş Bankası’ndan sonra Yapı Kredi de çok daha gelişmiş özelliklere sahip ATM’leri Türkiye’ye getirerek öncülük yaptı.