Türkiye Startup Ekosistemi’nin 2022 yılı görünümü

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

PSM Dergisi

Salgın sürecinde lojistik, e-ticaret, eve teslim market alışverişi gibi alanlar belki de 4-5 yıl sonra alacakları taleple karşılaşınca dijitalleşme çok hızlanmıştı. Bu hız, normalde girişimlere yatırım yapmayan büyük fonların bile ilgisini çekmişti. Söz konusu fonlar yüksek değerlemelerle girişimlere kaba tabirle para akıtmaya başlamış, sonrasında SPAC (satın alma odaklı özel şirket üzerinden halka arz) sayesinde hızlıca halka açık şirketler haline getirmeye başlamıştı.

2022 başında salgın resmi olmasa da bitti algısı oluşunca talep azaldı. Talep azalınca girişimlerin metrikleri kötüleşmeye başladı. Yatırımcı da bunu görünce yatırımı daha zor yapar oldu. Küresel düzeyde neredeyse her ülkede girişim değerlemeleri düşmeye başladı. Yatırım sayıları ve toplam tutar her çeyrek bir öncesine göre yüzde 20’nin üzerinde azaldı. Tüm bunlar, girişimler için fon bulmaya çalışan girişim sermayesi (VC) oluşumları için de para kıtlığı anlamına geliyor.

Girişimlere yatırım yapacak 86 fonumuz var

Türkiye açısındansa durum biraz farklı. Özellikle tohum aşamasında son 1 yıldır para bolluğu söz konusu. Bunun sebebi ise artık kurumlar biraz mecburiyetten de olsa fonlara para aktarıyor. Öyle ki SPK, sadece 2022 yılında 86 girişim sermayesi yatırım fonunun (GSYF) kurulması için onay verdi. Yani girişimlere yatırım yapacak 86 fonumuz daha var artık.
Bir yandan da 9 paya dayalı kitle fonlama platformuna kuruluş izni verildi. Halen bunlardan 5’i aktif olarak girişimler için yatırım topluyor. Girişim sermayesi yatırım fonlarının (GSYF), kitle fonlama platformlarının odağında da tohum yatırımları var. Yani bir iki tane de olsa fatura kesmiş, ürününü çıkarmış girişimler için para bolluğu söz konusu. Bu para bolluğu sayesinde girişimlerimizin değerlemesi dünyanın tam tersine azalmıyor, artıyor.

Startups.watch olarak Haziran 2015’ten bu yana bir “girişim analiz platformu” olarak, başta yatırımlar olmak üzere internet/teknoloji girişimlerini farklı açılardan takip ediyor, deyim yerindeyse sektörün nabzını tutup fotoğrafını çekiyoruz. Derlediğimiz verileri hem bu ekosistemdeki aktörlere hem de bu ekosistemleri takip etmek isteyenlere ulaştırıyoruz. “Türkiye Startup Ekosistemi – Yıllık Görünüm” raporlarıyla bu bilgileri kamuoyuyla da paylaşıyoruz.

İşte bu çalışmamızda da raporun özet bulgularına ve belli başlı grafiklere yer veriyoruz…

• 2022 yılında Türkiye’de tohum, erken ve geç VC aşamaları olmak üzere 300 anlaşma için 1 milyar 593 milyon dolar yatırım yapıldı.
• Getir girişimi için yapılan anlaşmalar hariç tutulduğunda, 825 milyon dolarla tüm zamanların rekoru kırıldı. Bu tutar, yıllık yüzde 26 artışa işaret ediyor.
• 2021 yılına göre 2022’deki yatırımların anlaşma büyüklüğü yüzde 3, anlaşma sayısı da yüzde 10 azaldı.
• En büyük 10 anlaşma, yatırım tutarı açısından tüm anlaşmaların yüzde 83’ünü oluşturdu.
• En büyük 3 yatırımın (Ace Games, Arf ve Figopara) toplam tutarı 1 milyar 144 milyon dolar oldu.
• 2022’nin dördüncü çeyreğinde tohum, erken ve geç girişim sermayesi aşamaları olmak üzere 74 anlaşmayla 93 milyon dolar yatırım yapıldı.
• Yabancı yatırımcılar, geçen yıl yapılan her 5 işlemden yaklaşık 1’ine katıldı. Bunlar arasında Accel, Balderton Capital, Ceecat Capital, EBRD, Hummingbird, Felix Capital, Goodwater Capital, Goldman Sachs, Index Ventures, Katar Investment Authority, Sequoia Capital, Startup Wise Guys, Tiger Global, Wamda Capital gibi dünyaca ünlü isimler yer aldı.
• 300 yatırımdan 116’sına şirketler ve/veya CVC (kurumsal yatırım sermayesi) oluşumları imza attı.
• Yatırımların 103’ünde en az bir girişim sermayesi yatırım fonu (GSYF) yer aldı. Bu yatırımlardan 92’si tohum aşamasındaydı.
• İlgili tebliğde 2 yıl önce yapılan değişiklik sayesinde, geçen yıl rekor sayıda GSYF kurulduğu dikkat çekti.
• 2022 yılındaki 300 yatırımdan 64’ünün kurucusu kadındı. 2021’de olduğu gibi her 5 girişimden 1’inde kadın kurucu yer aldı.
• İstanbul, 2022 yılında Avrupa şehirleri arasında 6’ncı sırada yer aldı. İstanbul, Londra’dan sonra Avrupa’da en fazla oyun anlaşması yapılan şehir oldu. Dünya çapında ise beşinci sıraya yükseldi.

KÜRESEL DÜZEYDE 2021’DEN 2022’YE YATIRIM SAYISI DEĞİŞİMİ

Not: Sadece açıklanmış özsermaye fonlarını içeriyor. Özsermaye dışı, ikincil ve halka arz sonrası işlemler, hibeler ve dönüştürülebilir borçlar hariç tutuldu.

Kaynaklar: Crunchbase & Startups.watch & Public Sources

MELEK VE VC YATIRIMLARI

Not: Sadece açıklanmış özsermaye fonlarını içeriyor. Özsermaye dışı, ikincil ve halka arz sonrası işlemler, hibeler ve dönüştürülebilir borçlar hariç tutuldu.

TÜRKİYE’DE ÇEYREK BAZINDA MELEK VE VC YATIRIMLARI

Not: Sadece açıklanmış özsermaye fonlarını içeriyor. Özsermaye dışı, ikincil ve halka arz sonrası işlemler, hibeler ve dönüştürülebilir borçlar hariç tutuldu.

• 2022’de birçok girişim sermayesi yatırım fonu (GSYF) kurulmasına rağmen, tohum ve erken VC aşamasına yapılan yatırımların sayısı yüzde 10’un üzerinde azaldı. Bu düşüş, “küresel yatırımcıların kriz nedeniyle yeni girişimlere yatırım yapmaktan çekinmeye başladığı” şeklinde yorumlanıyor.
• B serisi yatırım arayanlar Türkiye’de çok az seçeneğe sahip olduğu için küresel yatırımcılardan medet umuyor. Yurt dışı yatırımlarda da daralma olduğu için bu aşamadaki girişimlerin yatırım alma olasılığı daha düşük görülüyor.
• Önceki yıllarda olduğu gibi “çıkış” aşamasındaki yatırım sayısı oldukça düşük. Bunun başlıca nedenlerinden biri olarak, startup’ların seri A yatırımından sonra yurtdışına taşınması gösteriliyor. Bir başka bir deyişle girişimler yurtdışına çıkmadan önce olgunluk aşamasına ulaşması. Diğer bir neden de birçok startup’ın PE (özel girişim sermayesi) seviyesine ulaşmadan önce çıkış yapması.

TÜRKİYE’DE PAYA DAYALI KİTLE FONLAMA

• 2022 yılına kadar 9 tane paya dayalı kitle fonlaması platformunun kurulması onaylandı. Halen bu platformlardan 6’sı aktif durumda.
• Geçen yıl 5 platformda toplam 46 girişim başarılı oldu. Startup’lar, kitle fonlaması platformları aracılığıyla ortalama 230 bin dolarlık yatırım topladı. Kitle fonlaması, tohum aşamasında girişimciler için iyi bir alternatif olarak öne çıkıyor.
• Geçen yıl 269 tohum yatırımından 46’sı paya dayalı kitle fonlaması aracılığıyla gerçekleşmesine rağmen, tohum anlaşmalarının sayısı yüzde 10 azaldı.

EN ÇOK YATIRIM ALAN DİKEYLER

Not: Sadece açıklanmış özsermaye fonlarını içeriyor. Özsermaye dışı, ikincil ve halka arz sonrası işlemler, hibeler ve dönüştürülebilir borçlar hariç tutuldu.

• Getir hariç tutulduğunda yatırımların yüzde 54’ünü oyun ve FinTek anlaşmaları oluşturdu. Bu alanlar özelinde tüm zamanların yatırım rekoru kırıldı. Küresel düzeyde ise FinTek anlaşma büyüklüğü bir önceki yıla göre yüzde 35 azaldı.
• Anlaşma sayısı açısından bakıldığında FinTek, SaaS, oyun, yapay zeka ve pazaryerleri 2022’nin en ilgi çeken alanları oldu. Türkiye, 2022’de oyun anlaşmaları açısından en çok yatırım yapılan dördüncü ülke oldu.